Poznaj kilka przydatnych zasad, które podpowiedzą Ci jak zachować się w relacjach z osobami z niepełnosprawnościami. Dzięki tym zasadom i podpowiedziom nie będziesz czuć się niezręcznie w relacjach z osobami z niepełnosprawnościami. Poniżej znajdziesz podstawowe wskazówki na temat zachowania w relacjach z osobami z niepełnosprawnościami.

Gdy w pobliżu Ciebie przebywa osoba z niepełnosprawnością nie musisz ratować jej na siłę. Bycie osobą z niepełnosprawnością nie jest jednoznaczne z potrzebą pomocy. Bezpieczne i przyjazne otoczenie sprawia, że czujemy się dobrze, podobnie osoby z niepełnosprawnościami. W takim otoczeniu osoby z niepełnosprawnościami radzą sobie dobrze. Pamiętaj, że każdy z nas ma określone cechy, także osoby z niepełnosprawnościami. Każdy z nas chce być traktowany jak niezależny człowiek, dotyczy to także osób z niepełnosprawnościami. Pomocy należy udzielać w sytuacjach, które tego wymagają, gdy faktycznie zachodzi potrzeba. Jeśli uważasz, że dana sytuacja wymaga Twojej pomocy zapytaj zanim zaczniesz jej udzielać. Nie pomagaj na siłę.

Akceptujesz niechciany dotyk? Lubisz gdy ktoś dotyka Cię bez Twojej zgody lub nawiązuje kontakt bezpośredni, który wkracza w Twoją strefę komfortu? Każdy z nas inaczej odbiera kontakt z drugim człowiekiem. Niektórzy z nas lubią bliskość, inni cenią sobie, gdy nie naruszamy ich strefy komfortu, nie dotykamy ich bez zgody, a to łapiąc za rękę, a to poklepując po ramieniu. Nie inaczej jest w przypadku upodobań osób z niepełnosprawnościami. Warto mieć na uwadze, że kontakt fizyczny w relacji z osobą z niepełnosprawnością może być niekomfortowy, a nawet niebezpieczny. Oczywiście zależy to od typu i stopnia niepełnosprawności oraz wspomnianych osobistych preferencji. Nagłe łapanie osoby niewidomej za ramię przy przejściu dla pieszych może w praktyce wywołać stres i przerażenie. Chwytanie osoby poruszającej się o kulach za rękę może zachwiać jej równowagą i być niebezpieczne. Poklepywanie osoby niesłyszącej by zwrócić jej uwagę może ją zwyczajnie wystraszyć. Pamiętaj by relacje z osobą z niepełnosprawnością, w szczególności kontakt fizyczny nawiązywać taktownie, za zgodą. Klepanie po ramieniu, po głowie, trącanie palcem, poszarpywanie, łapanie na siłę za rękę czy ramię to postępowanie, które jest nietaktowne i nie powinno mieć miejsca. Podobnie jak dotykanie wózka inwalidzkiego, skutera lub innego pojazdu napędzanego elektrycznie, laski, balkonika i innych urządzeń oraz wyposażenia wspierającego mobilność i funkcjonowanie. Urządzenia, które wykorzystują osoby z niepełnosprawnościami są częścią ich przestrzeni osobistej.

Ślepy jesteś? Głuchy jesteś? Mówię do Ciebie! Na co dzień używamy zwrotów, które towarzyszą nam od lat, a przyzwyczajenie i potoczna mowa sprawiły, że nie dostrzegamy ich głębszego znaczenia. Niektóre z nich wypowiedziane w towarzystwie osób z niepełnosprawnościami są zwyczajnie obraźliwe, nie na miejscu i mogą sprawiać przykrość. Unikaj zwrotów, sformułowań i wypowiedzi odnoszących się do cech osób z niepełnosprawnościami. To co dla Ciebie jest zwykłym zdaniem, dla osoby z niepełnosprawnością może być obraźliwe.

W rozmowie zawsze zwracaj się bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością, nie do jej asystenta, towarzysza, pomocnika, pełnomocnika czy tłumacza języka migowego. Zachowuj się naturalnie, nie mów głośniej, wolniej, przesadnie wyraźnie (jeśli nie zostaniesz o to poproszony), nie kucaj przed osobą korzystająca z wózka, nie pochylaj się nad nią. Unikaj sztucznego zachowania. Rozmowa z osobą z niepełnosprawnościami nie różni się niczym od rozmowy z każdą inną osobą. 

Szanuj prywatność osób z niepełnosprawnościami. Jest wiele tematów do rozmów, które wynikają z okazji, miejsca, czasu, zainteresowań i wielu innych spraw. Wypytywanie osób z niepełnosprawnością o ich cechy, koncentrowanie się na pytaniach o niepełnosprawność jest nie na miejscu. Osoby z niepełnosprawnościami podobnie jak osoby bez niepełnosprawności mają zainteresowania, pasje, własne poglądy, osiągnięcia i o wiele więcej do powiedzenia oraz opowiedzenia niż to co czyni je wyjątkowymi. Wypytywanie osób z niepełnosprawnościami o ich cechę może sprawić, że poczują się one sprowadzone wyłącznie do ich niepełnosprawności. Pamiętaj, że ciekawość możesz zaspokoić i osoby z niepełnosprawnościami chętnie opowiadają o sobie, ale do tego typu rozmowy potrzebna jest właściwa relacja i interakcja, odpowiednie warunki, moment i kontekst i w żadnym wypadku nie powinien to być główny temat rozmowy.

Każdy z nas najlepiej wie jakich zadań i wyzwań chce się podjąć. Sami określamy własne limity i doświadczamy ograniczeń. Każdy z nas je ma. Osoby z niepełnosprawnościami same najlepiej wiedzą czego chcą się podjąć, co chcą i co mogą zrobić. Decyduj sam o sobie. Nie podejmuj i nie narzucaj decyzji osobom z niepełnosprawnościami, zarówno w błahych sprawach jak i tych poważnych. Jeśli zajdzie potrzeba wsparcia i ktoś będzie chciał poznać Twoje zdanie w procesie podejmowania decyzji zostaniesz o nie poproszony. Nie zakładaj niczego z góry, w szczególności nie zakładaj, że ktoś nie da rady czegoś zrobić. W zależności od sytuacji, wykluczanie osób z niepełnosprawnościami z jakiegokolwiek działania na podstawie jakichś założeń o ich ograniczeniach może stanowić wprost pogwałcenie ich praw.

Bądź uprzejmy, zawsze, do wszystkich. 

Twoja firma, produkty, usługi, przestrzeń powinny być dostępne dla wszystkich, dla osób bez niepełnosprawności i osób z niepełnosprawnościami, niezależnie od tego czy pośród Twoich klientów są osoby z niepełnosprawnościami czy nie. W dostępności chodzi o to by być dostępnym, po prostu.

Nie mów niepełnosprawny, kaleka, koślawy, kulawy, przykuty do wózka inwalidzkiego i nie używaj wielu dawnych określeń, które są obraźliwe. Unikaj żargonów i eufemistycznych określeń takich jak „inwalida narządu ruchu” czy „sprawny inaczej”. Osoby z niepełnosprawnościami mają swoje preferencje i sami najlepiej potrafią wskazać jak powinni być określani. Jeśli nie masz pewności jakich słów używać zwyczajnie zapytaj.

Oto kilka przykładów właściwego doboru słów

• nie mów niepełnosprawny - mów osoba z niepełnosprawnością
• nie mów osoba niepełnosprawna - mów osoba z niepełnosprawnością 
• nie mów ma Tourette'a - mów osoba z porażeniem mózgowym lub osoba z zespołem Tourette'a
• nie mów upośledzony - mów osoba z niepełnosprawnością 
• nie mów kaleka - mów osoba z niepełnosprawnością 
• nie mów kulawy - mów osoba z niepełnosprawnością 
• nie mów inwalida - mów osoba z niepełnosprawnością 
• nie mów inwalida narządu ruchu - mów osoba z niepełnosprawnością 
• nie mów sprawny inaczej - mów osoba z niepełnosprawnością 
• nie mów kopnięty - mów osoba z niepełnosprawnością 
• nie mów przykuty do wózka - mów osoba korzystająca z wózka lub osoba poruszająca się na wózku 
• nie mów ślepy - mów osoba z niepełnosprawnością lub osoba z niepełnosprawnością wzroku lub osoba niedowidząca lub osoba niewidoma (Niewidoma)
• nie mów głuchy - mów osoba z niepełnosprawnością lub osoba z niepełnosprawnością słuchu lub osoba niedosłysząca lub osoba niesłysząca
• nie mów niemowa - mów osoba z niepełnosprawnością lub osoba z niepełnosprawnością aparatu mowy lub osoba niema

W rozmowach z osobami z niepełnosprawnościami możesz swobodnie używać wyrażeń idiomatycznych. Nie ma nic złego w powiedzeniu „dobrze było cię widzieć” albo „do zobaczenia”, gdyż osoby z niepełnosprawnościami same często używają tego typu wyrażeń, także osoby niedowidzące i niewidome.

Zwiększ dostępność budynków, przestrzeni, produktów i usług. Zadbaj o ich dostosowanie do potrzeb osób, w tym osób ze specjalnymi potrzebami. Skorzystaj z innowacyjnego systemu, który ułatwi przemieszczanie się w Twoich budynkach. Porozmawiaj z ekspertami dostepnemiejsce.pl o wdrożeniu systemu informacyjno-komunikacyjnego i zwiekszeniu dostępności. 

Więcej: O projekcie | Funkcjonalność | Korzyści | Tłumacz Braille | Tablice z Braille | Konwerter tekstu na audio | Certyfikat | Dostępność plus | Referencje | Wdrożenia | Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami | Ustawa z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze | Regulamin | Skarga na brak dostępności | Instytucje i organizacje | Kontakt