Zapewnienie dostępności lokali wyborczych dla osób z niepełnosprawnościami to istotna gwarancja zasady powszechności wyborów oraz element demokratyzacji systemu wyborczego. Ponadto zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych należy zapewnić im „możliwość pełnego i efektywnego uczestnictwa w życiu publicznym i politycznym”. Dlatego osoby z niepełnosprawnościami powinny móc głosować w lokalu wyborczym na równi z pozostałymi uprawnionymi. 

Rzecznik Praw Obywatelskich we współpracy z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego (dalej jako: społecznicy) przeprowadził kontrolę dostępności lokali wyborczych dla osób z niepełnosprawnościami. Kontrolujący sprawdzali spełnienie wymogów dostępności określonych w treści rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 29 lipca 2011 r. w sprawie lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców z niepełnosprawnościami (Dz. U. z 2019 r. poz. 336, dalej jako: Rozporządzenie).

W 2024 roku podczas wyborów samorządowych i wyborów do Parlamentu Europejskiego Rzecznik Praw Obywatelskich po raz kolejny przeprowadził akcję kontroli dostępności lokali wyborczych. W tym roku zachęcił do włączenia się w inicjatywę wszystkie osoby, którym bliska jest idea wyborów dostępnych dla wszystkich. W kontrolę zaangażowało się aż 175 społeczników. Poza znacznym zwiększeniem liczby kontrolowanych lokali i zakresu terytorialnego kontroli, doprowadziło to do wzmocnienia społeczności osób skupionych wokół idei powszechnych i równych wyborów.

Kontrola objęła 487 lokali wyborczych na terenie całego kraju (we wszystkich województwach).

• Przy wyborach samorządowych skontrolowano 295 lokali (lokale kontrolowane przez pracowników BRPO: 152, lokale kontrolowane przez społeczników: 143).
• Przy wyborach do Parlamentu Europejskiego skontrolowano 192 lokale (lokale kontrolowane przez pracowników BRPO: 110, lokale kontrolowane przez społeczników: 82).

• Kontrola w 2024 roku objęła 487 lokali wyborczych na terenie całego kraju (we wszystkich województwach). 
• Jedynie w przypadku 14% kontrolowanych lokali (67/487) nie wykryto żadnego naruszenia przepisów Rozporządzenia.
• Bariery utrudniające dotarcie do budynku zostały zidentyfikowane w otoczeniu 121 (25%) kontrolowanych lokali wyborczych.
• Najczęstszymi stwierdzanymi uchybieniami były: brak dodatkowego oświetlenia w miejscu zapewniającym tajność głosowania (48%) i brak odpowiednio dostosowanych dwóch wysokości miejsca do głosowania w miejscu zapewniającym tajność głosowania (41%).
• Kontrolującym udało się porozmawiać z członkami komisji obwodowych w 335 kontrolowanych lokalach. Około ¼ członków obwodowych komisji wyborczych nie została przeszkolona lub nie rozumiała wymogów dostępności. 

• Potrzeba przywiązywania większej wagi do kwestii przygotowania lokalu wyborczego przez wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. W wielu przypadkach komisjom nie zapewniono odpowiedniej infrastruktury i narzędzi do przeprowadzenia głosowania w sposób zgodny z wymogami prawnymi, np. oznaczeń na miejsce zapewniające tajność głosowania dla wyborców z niepełnosprawnościami, lampek doświetlających miejsce do głosowania czy stołów odpowiedniej wysokości.
• Konieczność intensyfikacji działań szkoleniowych wobec członków obwodowych komisji wyborczych, gdyż ich przygotowanie w zakresie warunków dostępności lokalu dla osób z niepełnosprawnościami nie jest wystarczające.
• Przeformułowanie obowiązujących przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 29 lipca 2011 r. w sprawie lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców z niepełnosprawnościami, tak by były one w pełni zrozumiałe dla członków komisji.
• Uzupełnienie przepisów Rozporządzenia o kilka unormowań, na których brak zwracają uwagę osoby z niepełnosprawnościami. Chodzi m.in. o konieczność dostosowania okolic lokalu wyborczego do potrzeb osób z niepełnosprawnością i uwzględnienie potrzeb wyborców z niepełnosprawnościami innymi niż niepełnosprawność ruchu lub niedowidzenie.

Pełna treść raportu: https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2024-08/Raport%20RPO%20-%20dostępność%20wyborów%20samorządowych%20i%20do%20Parlamentu%20Europejskiego_0.pdf

Zwiększ dostępność budynków, przestrzeni, produktów i usług. Zadbaj o ich dostosowanie do potrzeb osób, w tym osób ze specjalnymi potrzebami. Skorzystaj z innowacyjnego systemu, który ułatwi przemieszczanie się w Twoich budynkach. Porozmawiaj z ekspertami dostepnemiejsce.pl o wdrożeniu systemu informacyjno-komunikacyjnego i zwiekszeniu dostępności. 

Więcej: O projekcie | Funkcjonalność | Korzyści | Tłumacz Braille | Tablice z Braille | Konwerter tekstu na audio | Certyfikat | Dostępność plus | Referencje | Wdrożenia | Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami | Ustawa z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze | Regulamin | Skarga na brak dostępności | Instytucje i organizacje | Kontakt